Binlerce yıllık etkileyici bir tarihi, modern görüntüsünün arkasına saklamış olan Aşkelon için, “gençlik iksiri içmiş, görmüş geçirmiş bir kent” benzetmesi yapsak, yanlış olmaz sanıyorum.
Kenaan Ülkesi’ndeki en eski en büyük liman şehri olan Aşkelon, Antik Filistin’in 5 büyük şehri Pentapolis’ten bir tanesi ve en önemlisi. *AŞKELON *GAZA *AŞDOD *GATH *EKRON
Bölgede ortaya çıkarılan en eski yerleşim M.Ö.7900’lü yıllara ait olmasına rağmen, Aşkelon tarih kitaplarında ilk kez M.Ö.2000’li yıllarda 15 bin nüfuslu bir Kenaan şehri olarak yer almış. Şehir, en görkemli dönemini, Yunan kökenli “Deniz Halkı” denen Antik Filistinler’in, burayı İsrail Krallığın’dan aldığı M.Ö. 1150 yılından, Babil Kralı Nabukadnezar’ın fethettiği M.Ö. 604 yılına kadar yaşamış. Bu dönem içerisinde Filistinler, İsrail ve Yehuda Krallıkları ile sürekli bir savaş halinde bulunmuşlar.
M.Ö. 4. yy’da, Büyük İskender’in Aşkelon’u fethedip yeniden inşa etmesi ve önemli bir Helen kenti haline getirmesine karşın, şehir halkı bağımsız bir kent olarak, yıllarca etkisi altında bulunduğu Pers kültürünü devam ettirmiş.
Aşkelon, Roma İmparatorluğu döneminde Kral Herod’a hibe edilmeyen nadir Yehudiye şehirlerinden biri olmasına rağmen, Herod buraya da hamamlar ve çeşmeler inşa ettirmekten geri kalmamış. Şehir halkı, M.Ö. 70 ile 66 yılları arasında geçekleşen Büyük Roma Ayaklanması’na katılmayarak, Roma’ya olan bağlılıklarını göstermiş.
Bizans İmparatorluğu zamanında, Hristyanlık adına önemli rol oynayan Aşkelon’lu psikoposlar, 325-451 yılları arasındaki dönemde gerçekleşen, İznik, İstanbul, Kalkedon ve Efes Konseyleri’nde yer alarak, kurumsal Hristyanlığın biçimlenmesine önemli katkıda bulunmuşlar.
633-634 yıllarındaki İslam Fetihleri sırasında, son düşen Bizans şehri olan Aşkelon’a “Askalan” denmeye başlamış. 680-692 yılları arasında, kısa süreliğine yeniden Bizans idaresine giren kenti Halife Abdülmalik, Emevi Halifeliği sınırları içerisine dahil etmiş. Fatimiler döneminde halifeliğin en büyük ikinci donanması Aşkelon Limanında bulunuyormuş.
1. Haçlı Seferi sırasında, Kudüs’e doğru ilerleyen Haçlı ordusuna karşı asker gönderen Aşkelonlu Fatimiler, savaşı kaybetmelerine rağmen, Haçlı generallerinin kendi aralarındaki çekişmelerden dolayı Aşkelon, 1150 yılına kadar Fatimilerin elinde kalmaya devam etmiş. Bu tarihte General 3. Baldwin, 7 aylık bir kuşatmadan sonra, Aşkelon’u ele geçirmeyi başarmış.
1290 yılına kadar Haçlılar’ın “Kudüs Krallığı” sınırları içerisinde yer alan şehir, Memlük Sultanı Baybars’ın emriyle, Hristyanlığın önemli merkezlerinden biri olması gerekçesiyle, yerle bir edilmiş. Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar Aşkelon ve çevresinde hiçbir yerleşim kurulamamış.
1590 tarihli Osmanlı kayıtlarında, bugünkü Tel Aşkelon yakınlarında, “Majdal” adıyla 559 haneli bir köy bulunduğu yer almış. Yine Osmanlı belgelerinde yer aldığı şekliyle, Majdal, 1870 yılında 420 haneli ve 1175 erkek nüfuslu bir yerleşimmiş. 1931 yılında İngiliz Mandası altında Majdal’de 6166 Müslüman ve 41 Hristiyan yaşamaktaymış ve en yoğun ekonomik faaliyet dokumacılıkmış.
1948’de İsrail Devleti’nin kurulmasıyla beraber Müslüman nüfusun büyük çoğunluğu bölgeden ayrılarak, Aşkelon’da kademeli olarak Yahudi nüfusu artmaya başlamış. 1953 yılında Aşkelon’da 16 bin kişi yaşamaktaymış.
Bugün, 145 bin nüfuslu Aşkelon, marinası, parkları, meydanları, spor, kültür ve sanat faaliyetleri ile modern bir şehir. İsrail’in en önemli sağlık kuruluşlarından biri olan Barzilay Tıp Merkezi’ne ev sahipliği yapmasının yanı sıra, Trans-Israel petrol boru hattının en kuzey istasyonu olan kentte, günde 330bin metreküp deniz suyunu arıtan dünya’nın en büyük ters-ozmos tesisi bulunmakta.
İsrail’în alkollü içecek ve meşrubat pınarı denen de şehirde , Coca-Cola’nın İsrail’deki hak sahibi Central Bottling Company’nin merkezi yer alıyor. Aynı firma, Carlsberg ve Tuborg ile beraber birçok bira markasının da üretimini yapıyor. Yine İsrail’in en popüler rakı markası olan Aşkelon Rakı da, adı üstünde, bu şehirde üretiliyor.