Normalde siyasi olaylar hakkında yazmaktan çekinirim ama 2023 yılından bahsetmek isterken, İsrail’de siyasi gündem dışında, dikkat çekici konu bulmak maalesef pek mümkün olmadı.
Gelin, ay ay İsrail’in 2023 senesini bir hatırlayalım:
OCAK
Kasım 2022 ayında sonuçlanan genel seçimden galip çıkan Binyamin Netanyahu’nun başkanlığındaki aşırı-sağ eğilimli koalisyonun kurulmasının ardından, Cumhurbaşkanı Yitzhak Herzog’un hükümeti onaylamasıyla, ülke çapında geniş kitleler hükümet aleyhtarı protestolara başladı.
Bu arada, İran’da meydana gelen “esrarengiz” saldırılardan, üstlenmemelerin rağmen, İsrail ve ABD’yi sorumlu tutan İran’ın Suriye ve Lübnan’daki uzantıları, İsrail’le çatışmaya başladılar.
ŞUBAT
Yeni hükümetin ilk icraatlarından biri olan, Yargı Reformu olarak bilinen ve Yüksek Mahkeme üyeleri ve yetkileri üzerinde değişikliğe yönelik yasa tasarısını aylarca protesto edecek olan yüz binlerce kişi sokaklara döküldüler.
Bu arada, Ocak ayında İsrail’e saldırmaya başlayan Suriye ve Lübnan’daki terör gruplarına, Gazze de destek vererek roket saldırılarına başladı.
MART
Yargı reformunu protesto edenler “öfke ve huzursuzluk” günleri ilan ederek ülkenin ana otobanlarını ve havaalanını kapatarak kaosa neden oldular. Protestoların şiddetlenmesinin ardından Netanyahu reform sürecini askıya aldığını ilan etti.
Bu arada, İsrail öncülüğündeki İbrahim Anlaşmalarına dahil olma olasılığı artan Suudi Arabistan, Çin’in arabuluculuğu ile, ilişkileri 2016’dan beri kopuk olan İran ile yeniden görüşmeye başladı.
NİSAN
Müslümanların kutsal Ramazan ayı ile Yahudilerin Pesah bayramının üst üste gelmesi ile şiddet olaylarında artış meydana geldi. Ürdün Vadisi’de yaşayan Yahudi Dee ailesinden iki çocuk ve annenin katledilmesiyle beraber İsrail güvenlik güçlerinin müdahalesine tepki gösteren Araplar El-Aksa’da barikat kurup İsrail Polisi’ne saldırdılar.
Aynı hafta Tel Aviv’de meydana gelen terör saldırısında İtalyan bir turist hayatını kaybetti. Filistinli saldırgan etkisiz hale getirildi.
Bu arada, Beyrut’ta buluşan Hamas ve Hizbullah yetkilileri İsrail’e saldırıların arttırılması yönünde karar aldılar. Aynı ay, İsrail’in kuzeyine 2006 Lübnan savaşından sonra en şiddetli roket saldırısı düzenlendi.
MAYIS
İsrail’e roket saldırılarını üstelenen Gazze’deki İslami Cihad’a karşı düzenlenen operasyonda, terör örgütün 5 üst düzey komutanı İsrail kuvvetleri tarafından öldürüldü. Hamas’ın dahil olmadığı, 5 gün süren çatışmaların ardından Mısır’ın araya girmesiyle ateşkes sağlandı.
Bu arada, bir önceki sene Ukrayna’nın kazandığı ancak buradaki savaş nedeniyle İngiltere’nin Liverpool kentinde gerçekleşen 67. Eurovision Şarkı Yarışması’nda Noa Kirel’in temsil ettiği İsrail 3. oldu.
HAZİRAN
İsrail’in güney sınır tellerini geçen bir Mısır polisi elindeki bıçakla üç İsrail askerini öldürdü. İsrail Savunma Kuvvetleri’nin güney sınırındaki bu zafiyeti endişe ve eleştirilere sebep oldu.
Bu arada, Batı Şeria’daki Cenin kentinde faaliyet yürüten İsrail güçlerine karşı, bu bölgede 2002’den beri görülmemiş şiddette çatışmalar meydana geldi. Hatta bir İsrail tankına karşı yapılan saldırı sonrası, İsrail havadan müdahale etmek zorunda kaldı. Çatışmalar aylardır devam etmekte.
TEMMUZ
Yargı reformunun kilit bir parçası olan ve İsrail Yüksek Mahkemesi’nin hükümet kararlarını veto etme yetkisini ortadan kaldıracak “Ilımlılık” yasasının yürürlüğe sokulması için parlamentoda yapılacak oylama öncesi Başbakan Netanyahu evinde kalp kirizi geçirdi. Yapılan müdahale sonrası Netanyahu’ya kalp pili takıldı.
Oylama sonrası parlamentodan geçen “ılımlılık” yasası ilgili kararı, muhalefet partileri Yüksek Mahkemeye götürdüler. 15 üyeli Yüksek Mahkeme, kendisiyle ilgili bu kararı (bu yazıyı yazdığım sırada. 1 Ocak 2024) 8’e karşı 7 oyla veto etti.
Bu arada, Hizbullah lideri Nasrallah 6 dakikalık bir propaganda videosu yayınlayarak Lübnan Savaşı’nın 16. yıl dönümünde İsrail’i tehdit ederek, ülkeyi taş devrine çevireceğini iddia etti.
AĞUSTOS
Batı Şeria’da şiddet olayları devam etti. Hebron’un güneyinde arabasına ateş açılan Bat Sheva Nagar isimli kadın ölürken, kızı canlı kurtuldu. Önceki aylarda yine birçok şiddet olayına sahne olan Huwara isimli Arap köyüne arabasını yıkatmaya gelen İsrailli baba oğul öldürüldüler. Saldırıyı Hamas üstlendi.
Bu arada, yine Batı Şeria’daki Burka köyü yakınlarında İsrailli ve Filistinli grup arasında çıkan tartışmada 19 yaşındaki bir Arap hayatını kaybederken, olaya karışan 5 İsrailli tutuklandı.
EYLÜL
Eritre Büyükelçiliği’nin organize ettiği bir etkinliğin düzenlenmesini engellemek isteyen hükümet karşıtı Eritreli göçmenlerden oluşan bir grup ile hükümet yanlısı grup, Tel Aviv sokaklarında birbirlerine taş ve sopalarla saldırdılar. Kavgayı engellemek isteyen polisin devreye girmesiyle daha da büyüyen çatışmada 30’u polis memuru, toplam 121 kişi yaralandı.
Bu arada, inşası 10 yıldan fazla süren ve bu sürede Tel Aviv ve çevresindeki trafiği felç eden ve hayatı zorlaştıran hafif raylı sistemin ilk etabı tamamlanarak, çalışacak olan tramvay ilk yolculuğunu yaptı. 3 milyar dolara mal olan 24 kilometrelik etap, bu özelliği ile dünyanın en pahalı ray hattı oldu.
EKİM
7 Ekim sabahı İsrail, 50 sene önceki Yom Kipur Savaşı’nda sonraki en büyük sürpriz saldırı ile sarsıldı. İsrail’e yoğun roket atışı yapan Hamas teröristleri, aynı anda milyonlarca dolarlık teknolojiyle donatılmış sınır tellerini aşarak kara, hava ve denizden İsrail içine sızdılar. Bebek, çocuk, kadın, yaşlı, genç gözetmeden 1200 insanı katleden, 240’tan fazla kişiyi rehin alan teröristler 48 saat içinde 17 kibutzu tamamen veya kısmen yok ettiler. Bu katliam Holokost’tan sonra, bir günde en çok Yahudi’nin öldürüldüğü gün olarak kayda geçti.
Şoku atlatan İsrail, tarihinin en büyük çağırısını yaparak 300 bin yedek askeri silah altına aldı ve 2014’ten sonra ilk kez Gazze’ye kara harekatına girişti.
Bu arada, 7 Ekim katliamından bir hafta sonra, ABD başkanı Joe Biden İsrail’i ziyaret ederek, burada rehinelerin ve hayatını kaybedenlerin aileleri ile ve kurulan Savaş Kabinesi üyeleri ile buluştu, ülkesinin İsrail’e tam ve koşulsuz destek verdiği mesajını yeniledi.
KASIM
Gazze’deki teröristler ile İsrail ordusu arasındaki savaşın 50. gününde, Katar ve ABD arabuluculuğu ile rehinelerin serbest bırakılması ve geçici ateşkes konularında anlaşma sağlandı. Anlaşmaya göre Hamas, her gün en az 10 rehineyi serbest bırakacak, İsrail’de her rehineye karşılık, hapishanelerinde bulunan 3 Filistinli tutukluyu iade edecekti. Bu sürede Gazze’ye yeniden insani yardım malzemesi sevkiyatı yapılacak ve taraflar ateşkese sadık kalacaklardı. 80 İsrailli rehine ve 240 Filistinli tutuklunun serbest kaldığı bir haftalık ateşkes, Hamas’ın elinde rehine bulunmadığını ve kalan rehinelerin diğer terör örgütleri tarafından kaçırıldığını iddia etmesiyle son buldu.
Bu arada, ateşkes boyunca Gazze’ye 1000’den fazla insani yardım malzemesi taşıyan tır giriş yaptı. Savaş devam etmesine rağmen, halen hem Refah sınır kapısından hem de Kerem Şalom sınır kapısından Gazze’ye hergün yüzlerce yardım tırı giriş yapmakta.
ARALIK
Gazze’deki Şecaya mahallesinde operasyonlarını sürdüren İsrail askerleri, terörist zannettikleri 3 İsrailli rehineyi ateş açarak öldürdüler. Üstleri çıplak ve ellerinde beyaz bayrak taşıyan rehinelerin ölmesinden İsrail Genel Kurmay Başkanı kendini sorumlu tuttu.
Bu arada, Lübnan sınırında İsrail ordusu ile Hizbullah arasındaki çatışmalar hızını arttırdı. Hizbullah, güdümlü anti-tank roketleri ve patlayıcı taşıyan insansız hava araçları ile İsrail’deki askeri ve sivil alanları hedef alırken, İsrail Hava Kuvvetleri Hizbullah’ın terör mevzilerini yok etmeye devam etti.
İç karartan bir yılı tamamlarken, adetten olduğu üzere, 2024’ün tüm dünyaya sağlık, huzur, anlayış ve barış dolu günler getirmesini diliyorum.