Nam-ı diğer (“gerçek adı” diyelim) "Döner", tüm dünyada olduğu gibi, İsrail’in de çok popüler sokak yiyeceklerinin en başında gelenlerinden. İsrail’de her köşe başında bir dönerci var desek yalan olmaz.
Arapça bir kelime olan shawarma (“şavarma” olarak okunur) aslında Türkçe “çevirme" kelimesinin devşirilmiş halidir.
Orijinal şekliyle, kuzu veya keçi etinin ince bir şekilde dilinlenip, marine edildikten sonra kalınca bir şişe geçirilmesiyle hazırlanan döner, daha sonra özel dikey ızgarada (adı üstünde) "çevrilerek" pişirilir. Dönerin iyice pişen dış kısmı özel döner bıçağıyla kesilerek servis edilir. Günümüzde, motorlu ızgaralar ve elektrikli bıçaklar da kullanılmaktadır. Dönerin daha yağlı ve sulu olması için üzerine kuzu veya kuyruk yağı eklenebilir.
İsrail'de kuzu etinden ziyade, daha çok tavuk veya koyu hindi etinden hazırlanan “shawarma"nın sığır veya dana etinden de hazırlananına rastlamak mümkün. Yapılışında kimi zaman kimyon, zerdeçal, kakule gibi baharatlar da kullanılmaktadır. Yahudi dini ("Kaşerut") kurallarından ötürü gerek marinasyonunda gerekse de servis edilirken yoğurt veya süt ürünü kullanılmayan shawarma, pita, ekmek veya lavaş içerisinde genelde tahin ile servis edilir. Humus, salatalık, turşu, çeşitli yeşil otlar ve daha bir çok sos ve garnitür shawarmaya eşlik eder.
17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda ortaya çıkmış olan döner, önceleri “çağ kebabı” gibi yatay biçimde hazırlanırken, 19. yüzyıl sonlarında Bursa'da dikey olarak hazırlanmaya başlamış ve bu şekilde önce Anadolu’da daha sonra, Osmanlı'nın hakim olduğu coğrafyalarda rağbet görmeye başlamış. Ve zaman içerisinde Arap Yarımadası’ndan Ortadoğu’ya, Avrupa’dan Amerika Kıtası’na kadar dünyanın tümünde yayılıp, beğenilmiş.
İsrail’de en çok yapılan şekliyle “tavuk" veya “hindi” dönerinin 250 gramlık porsiyonu (ilavesiz) 375 kalori civarı enerji ihtiva eder. Kolesterol, sodyum ve demir içeriği yüksek bir yiyecektir.
Afiyet olsun!
Bunu söylemeden edemeyeceğim: “Türkiye'deki döner gibisi yok." 😋