Pita için, “ekmeğin en oryantal hali” desek yanlış olmaz herhalde.
Ortadoğu hızlı yeme kültürünün en temel öğesi olan “pita”, hiç kuşkusuz İsrail’de de en çok tüketilen ekmek türü. Bu yassı ekmeğin İsrail’e özgü türünün en karakteristik özelliği, benzerlerinden daha kalınca ve yumuşak olan dış hamuru ve pişirilip kabardıktan sonra ortasında oluşan hava baloncuğu. Bu kalın hamur sayesinde içine daha fazla malzeme alabilmesi de İsrail pitasını diğerlerinden ayıran bir özellik.
Bir yassı ekmek türü olan pita, dünyada bilinen en eski yiyeceklerden bir tanesi. Tarımın ortaya çıkmasından çok önce, bundan 30 bin yıl öncesinde Avrupa ve Avustralya’da ekmek yapımının ispatı olan nişasta kalıntıları bulunmuş. Günümüzde bilinenden farklı olarak, bu bulgular tahıl yerine, ekmek yapımında kök bitkilerin kullanıldığını işaret etmekteymiş. Bildiğimiz anlamda tahıldan ekmek yapımının ilk kalıntıları ise Ürdün’ün kuzeybatısında, günümüzden 14,500 yıl öncesine dayanan, Natufyan Kültürü’ne ait bir bölgede bulunmuş.
Yapılan arkeolojik çalışmalarda, ilk yassı ekmek türünün, Cilalı Taş Devri’nde yani M.Ö. 10,000 yıllarında, toplanan tahılların öğütülüp su ile karıştılmasıyla elde edilen ve doğal olarak mayalanan hamurun iyice ısıtılmış düz taş levhalar üzerinde pişirilmesiyle elde edildiği tespit edilmiş. O tarihten günümüze hemen hemen her kültürde ve yazılı binlerce kayıtta, çeşitli yassı ekmek türünün tarifi ve tüketildiği yer almaktaymış.
Etimolojik olarak bakıldığında “pita” kelimesinin nasıl ortaya çıktığı ile ilgili iki farklı görüş mevcut. Birinci görüşe göre “pita” sözcüğü Levanten Arapçası’ında “fermente olmuş hamur işleri” için kullanılan “fettah” kelimesinden ortaya çıkmış. İkinci görüş ise bu kelimenin Klasik İbranice’de “ekmek parçası” anlanına gelen “pat” kelimesinden türediği şeklinde. Aramice aynı kelime “pitta” olarak telaffuz edilmekteymiş. Klasik Yunanca ve Bizans dilleri de “pitta” kelimesini baz alarak benzer seste kelimeler kullanmışlar.
Günümüzde telaffuz ettiğimiz Türkçe’deki “pide” ve İtalyanca’daki “pizza” kelimelerinin kökeni de aynı kelimeye dayanmakta. Pita kelimesi, İngiliz dilinde ise ilk kez 1936 tarihli Oxford İngilizce sözlüğünde yer almış.
Afiyet olsun!