İsrail İstatistik Bürosu’nun ilan ettiği rakama göre 2021 sonu itibariyle İsrail’in nüfusu, kuruluş tarihindeki nüfusun 10 katına çıkarak, 9.450.000’e ulaştı.
Şöyle bir soruyla yazıma devam edeyim: İsrailli kimdir? Yani, yukarıda belirtilen takribi 9 buçuk milyon kişi kimlerden oluşuyor? Resmi tanıma göre “İsrail Devleti vatandaşı olan herkes” İsrailli’dir.
Çok kültürlü, oldukça fazla etnik kökene sahip 9 buçuk milyon kişinin %73,9’u Yahudi, %21,1’i Arap, %5’i çeşitli azınlıklardan oluşuyor.
İlk önce “çeşitli” azınlıklar tanımı kimleri ifade ediyor, bir göz atalım: Arap olmayan Hristiyanlar, Bahailer, Samiriler, Karaylar, Yedinci Gün Adventistleri, Mesiyanik Yahudiler, Yehova Şahitleri, kendilerini dini açıdan ortodoks Yahudi kabul etmeyen, ancak Yahudi etnisiteye sahip Rus göçmenler ve bir kaç küçük inanç grubu daha ‘azınlık’ olarak kabul ediliyorlar.
2 milyona yakın kişiyle İsrail nüfusunun Yahudiler’den sonra en kalabalık ikinci topluluğu olan Araplar, bir çok farklı etnik kökene ve inanca bağlı, ortak özellikleri Arapça konuşmak olan alt topluluların bir bütününü temsil etmekte. Bu küme içerisinde en kalabalık grubu, çoğu İngiliz Mandası altında kalmayı tercih ederek 1948 yılında İsrail Devleti’nin kurulmasıyla yaşadıkları yerleri terk etmeyen “Filistinli Araplar” oluşturmakta. Filistinli Arapların büyük çoğunluğu Sunni Müslüman; %9’luk bir kısmı ise Hristiyan Arap. Filistinli Arap nüfusun %14’lük büyük bir kısmı Doğu Kudüs’te ikamet etmekte.
Filistinli Araplar’dan sonra en çok nüfusa sahip Arap toplum yarı göçebe “Bedeviler.” İsrail’de 210 bin kadar Bedevi’nin yaşadığı tahmin edilmekte. Bunların büyük çoğunluğu İsrail’in güneyindeki Necef Çölü’nde ‘tanımlanmamış’ köylerde yaşarken, 50 bin kadarı kuzey ve merkez bölgelerde bulunmaktalar.
İsrail Devleti kurulduğunda yaşadıkları yerleri terketmeyen bir diğer topluluk da İsrailli “Dürzü”ler. Topluma oldukça entegre yaşayan Dürzüler, 120 bin kişiyle nüfus içerisinde dikkat çeken bir sayıya sahipler.
2000 yılında İsrail Ordusu’nun Güney Lübnan’ı terketmesiyle 7000 kadar Hristiyan Maruni de gönüllü olarak İsrail’e göç ettiler. İsrail’e gelen Lübnanlı Maruniler dışında, İsrail’in kuzeyinde, Galil bölgesinde ‘Jiş’ köyünde yerli Maruniler de yaşamaya devam etmekteler.
İsrail nüfusu içerisinde “Arap” başlığı altında değerlendirilen diğer azınlık topluluklar da şöyle: Kıptiler, Süryaniler, Asur Hristiyanları (Assyrians) (Aramice konuşan bu toplumun köklerinin kadim Mezopotamya’ya dayandığı iddia ediliyor ve ilk dönem Doğu Hristyanlık ritüellerini gerçekleştiriyorlar. İsrail’de Kudüs ve Nasıra’da 1000 kadar Asur Hristyanı olduğu tahmin ediliyor)
İsrail’de en çok nüfusa sahip topluluk hiç kuşkusuz Yahudiler. 6.982.000 kişilik toplumu, köken olarak çok farklı coğrafyalardan ve kültürden Yahudiler meydana getirmekte. Genel bakışta Yahudi halkı Aşkenaz, Sefarad, Doğulu (Mizrahi), Etyopyalı ve diğer etnisiteler olarak gruplanabilir, ancak bunun altında çok daha çeşitli kültürel ve coğrafi arka planlar yatmakta. Bugünkü İsrail Yahudi toplumu %72’si İsrail doğumlu %28’nin İsrail dışında doğmuş kişilerden oluşmaktaysa da, nüfusun %61’i köken olarak İsrail’e göç edenler ve onların devam eden nesilleri.
İsrail Devleti’nin kuruluşundan itibaren dünyanın hemen hemen her bölgesinden Yahudiler’in bu ülkeye göç etmesiyle nüfus katlanarak artmış. İsrail İstatistik Büro’sunun verilerine göre İsrail Yahudi nüfusunun %12’si Asya, %15,4’ü Afrika, %33,4’ü Avrupa, Kuzey ve Güney Amerika ve Avustralya kıtaları kökenli. Ülkeler bazında bakıldığında İsrail en çok (eski) Sovyetler Birliği ülkeleri, Fas, Irak, İran, Yemen, Polonya ve Romanya’dan göç almış. Bugünkü İsrail nüfusu içerisinde Türkiye kökenlilerin oranı %1,4.
Yukarıda ana 3 başlık halinde gruplandırılmış (Yahudi, Arap ve Azınlıklar) İsrail nüfusunun büyük çoğunluğunu oluştururken, bu mozaiği tamamlayan, sayıları oldukça az olan, diğer küçük topluluklardan da bahsetmek gerekir.
İsrail’in Dimona kentinde yaşayan Afrikalı İbrani Kavmi üyeleri kendilerini Kayıp İsrail Kabilesi soyundan geldiklerine inanıyor olsa da, dini uygulamalarındaki temel farklardan dolayı Yahudi kabul edilmiyorlar. Bu toplulukla beraber az sayıda Ermeni, Kafkas, Çerkez, Fin, Vietnamlı da ‘İsrailli’ olarak varlıklarını sürdürmeye devam ediyor.